ЖЕКЕ ҚҰҚЫҚТАРДЫ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ТҰРҒЫСЫНАН ПРОЦЕССУАЛДЫҚ ҰСТАУ: ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖӘНЕ ПРАКТИКАЛЫҚ КОЛЛИЗИЯЛАРДЫ ТАЛДАУ
Кілт сөздер:
процессуалдық ұстау, құқықтық коллизиялар, халықаралық стандарттар, сот бақылауы, бейнетіркеу, ұстауға шағымдану, қылмыстық сот ісін жүргізу реформасыАңдатпа
Мақала Қазақстандағы процессуалдық ұстауды талдауға, құқықтық олқылықтар мен практикалық бұзушылықтарды анықтауға арналған. ҚР ҚПК (2014) нормалары мен 2023–2025 жылдардағы практиканы зерттеу мыналарды көрсетеді: 72 сағаттық мерзімнің асырылуы (25%), адвокаттың болмауы (30%), хаттамалардың формальділігі (35%) және УҰИ-дың толып кетуі (40%). Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пакт (1966), Адам құқықтары жөніндегі Еуропалық соттың практикасы және Грузиядағы реформалармен салыстыру мерзімдер мен бақылаудағы сәйкессіздіктерді анықтайды.
Келесі реформалар ұсынылған: мерзімді 48 сағатқа дейін қысқарту, бейнетіркеу, сот бақылауын күшейту, цифрландыру, шағымдану мүмкіндігін кеңейту (2022 жылы шағымдардың 65% қанағаттандырылмаған) және құқықтық көмек. Мақсат – Қазақстанның қылмыстық әділет жүйесін жаңғырту жағдайында тергеу мен азаматтардың құқықтары арасындағы теңгерімді сақтайтын, сот төрелігіне деген сенімді нығайтатын құқықтық жүйе құру. Жұмыс ҚПК-ны реформалауға үлес қосады, ашықтық пен құқықтарды қорғауды арттыру үшін шешімдер ұсынады.
