ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТТІ СОТ ТӨРЕЛІГІНДЕ ҚОЛДАНУДЫҢ ЭТИКАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
Аңдатпа
Аннотация: Жасанды интеллект (ЖИ) технологияларының қарқынды дамуы сот төрелігі жүйесін оңтайландыру үшін жаңа көкжиектер ашып, заң процестерінің тиімділігін, жылдамдығын және қолжетімділігін арттыруға уәде береді. Алайда, кез келген қуатты құрал сияқты, ЖИ мүмкіндіктермен қатар елеулі этикалық сын-тегеуріндерді де алып келеді. Бұл мақалада сот төрелігі саласында ЖИ қолданудың негізгі этикалық аспектілеріне талдау жасалады. Зерттеу алгоритмдік біржақтылық, шешім қабылдаудың ашықтығы («қара жәшік»), ЖИ қателері үшін жауапкершілікті бөлу, сот процесінің ықтимал адамгершіліктен айырылуы және сот төрелігі жүйесіндегі адам рөліне әсері сияқты мәселелерге бағытталған. Әдіснама ғылыми әдебиеттерді, нормативтік-құқықтық актілерді және ЖИ енгізудің қолданыстағы тәжірибелерін талдауды қамтиды. Зерттеу нәтижесінде негізгі тәуекелдер анықталып, теріс салдарларды азайту принциптері ұсынылды: деректердің әділдігін қамтамасыз ету, алгоритмдердің аудиті мен түсіндірілу механизмдерін әзірлеу, заңды жауапкершілікті нақты анықтау және түпкілікті шешімдер қабылдауда адамның орталық рөлін сақтау. Мақала ЖИ әлеуетін сот төрелігінің игілігі үшін оның іргелі негіздеріне нұқсан келтірмей пайдалануға мүмкіндік беретін сенімді этикалық-құқықтық базаны қалыптастыру үшін пәнаралық тәсіл мен қоғамдық диалогтың қажеттілігін атап көрсетеді.
